fabriekje open, fabriekje dicht c G. Vergouw
Onlangs was ik enkele weken in het buitenland om voor diverse groepen trainingen en lezingen te verzorgen, onder meer voor een groep managers afkomstig uit 35 landen en 5 continenten. Een prima manier om uit eerste hand te zien hoe cultuurverschillen uitwerken op leiderschap, besluitvorming en ondernemerschap. Is het huidige businessklimaat in Nederland echt zo anders dan elders in Europa? Missen wij in Nederland leiderschap? Of is iets anders nodig?
Tijdens de vakantieperiode worden enkele classics uit het bestand van 1minutemanager herplaatst, te beginnen met deze van 28 november 2005.
De schreeuw om leiderschap wordt in Nederland steeds luider. Zo verscheen onlangs op managementsite.nl het artikel 'Nieuw leiderschap moet Nederland voor afglijden behoeden.' Meer visie, daadkracht, charisma, humor, risico nemende persoonlijkheden, dat zijn de karaktereigenschappen waar zo behoefte aan is in Nederland. En dan worden de bekende namen weer van stal gehaald: Anthony Fokker, Frits Philips, Albert Plesman....u kent ze ook vast wel. Gemakshalve wordt daarbij vergeten dat er nog steeds van dergelijke types in Nederland rondlopen (John de Mol; Joop van de Ende; Aalberts Industries) maar dat de voorbeelden wellicht nu nog te weinig tot de verbeelding spreken. En we hebben natuurlijk wel te maken met een stevige economische crisis en een weinig charismatisch landelijk bestuur. Is het elders in Europa anders?
Wat er namelijk fout kan gaan als leiders voor medewerkers gaan denken, zag ik in Engeland namelijk voor mijn ogen gebeuren. Ook zag ik hoe nieuwe landen invloed zullen gaan hebben op het internationale bedrijfsleven. Geen abstract cultuur onderzoek dus, maar gewoon eens goed kijken en luisteren naar mensen uit de hele wereld als ze aan de slag gaan. Het mooist kwam het verschil tot uiting tijdens sessies waar ik een management games speel, waarbij door deelnemers bedrijven overgenomen kunnen worden, bedrijven kunnen fuseren of allianties kunnen aangaan en / of fabrieken en productielijnen gesloten of geopend kunnen worden. Fictief natuurlijk, maar toch.....er worden zeer herkenbare gegevens gebruikt en er wordt gewerkt met internationale begrippen als value creation en shareholder value. Het is aan de teams om keuzes te maken. Men is vrij te doen en te laten wat men wil.
Nu had ik het geluk zowel voor een groep geheel uit Engelse deelnemers te staan als enkele dagen later voor een internationale groep, met deelnemers uit nieuwe economische "succeslanden" als India, China, Brazilië. Zowel de Engelse als de internationale groepen waren werkzaam in dezelfde industrie en markten. Wat waren de resultaten?
De uitwerking van de business case door de internationale groep gaf bijzonder veel energie. Met veel plezier, inzet en veel kennis van zaken gingen acht groepen aan het werk. De idee van de opdracht was direct duidelijk en verdere uitleg bleek niet noodzakelijk. Het resultaat? Grote wereldomspannende organisaties, met goede financiële, organisatorische en hrm-onderbouwingen. In een geval had een groep een megaconcern opgericht, met fabrieken op alle continenten, waarbij men op uiterst doordachte wijze een en ander "aan elkaar had geknoopt". Luchtfietserij, wellicht? Welnee, een aantal deelnemers werkt al voor een bedrijf uit de derde wereld dat 10 jaar geleden nauwelijks bestond, maar nu (veruit) wereldmarktleider is! En tevreden was men nog lang niet! Binnen vijf jaar moest het bedrijf wederom verdubbeld zijn in grootte.
Dan de sessie met de volledig uit Engelsen bestaande groep. Initiatieven werden hier, aldus deelnemers, door managers niet op prijs gesteld (en dit waren dan nog de hipo's ook). Opmerkingen van de deelnemers zelf tijdens de management game? "Dit is de eerste cursus in meer dan vijf jaar", "Niemand wilde op deze cursus want het helpt toch niet", "We kunnen wel iets voorstellen, maar het zal toch niet veranderen". Resultaat? Nog nooit heb ik in mijn management game zoveel fabrieken zien sluiten en zo'n terneergeslagen groep gezien. Hoezo fabrieken openen? Kan dat dan ook? Hoezo samenwerken? We houden alles voor ons zelf! Hoezo overnemen? Laten we zorgen niet overgenomen te worden. Eindresultaat? Op het eind van de opdracht was van het oorspronkelijke concern bijna niets meer over, terwijl bij de internationale groepen het bedrijf minimaal in omvang was verdubbeld. Wat verklaart de grote verschillen tussen de twee groepen?Het ontbreken aan ondernemerschap en leiderschap is dus zeker niet alleen een Nederlands probleem, maar wellicht meer Europees dan we denken. Leiderschap en daarbij behorende karaktereigenschappen kunnen in mijn ogen daarom niet zomaar afhangen van een persoon in een organisatie, maar moeten verankerd zijn in de cultuur waar de organisatie zich bevindt. Waar veel te winnen valt en weinig te verliezen, gaan mensen nu eenmaal eerder op zoek gaan naar risico's en mogelijkheden.
In de Westerse maatschappij kan je veel verworvenheden kwijt raken door risico's te nemen, terwijl je ook een goed leven kan leiden zonder veel risico te lopen. De gelijkenissen met de 19e eeuw doemen dan weliswaar op, sla bijvoorbeeld 'Jan, Jannetje en de kinderen' van Potgieter er maar op na, maar zijn wij er sindsdien slechter op geworden? Heeft de Nederlandse economie het sinds 1900 gemiddeld slechter gedaan dan andere landen ter wereld? Ondanks poldermodel, weinig ondernemerschap en veel rijkdom? Ik denk het niet.
Het grootste probleem voor Nederland is collectief doemdenken (lees: sluit fabrieken). Het gaat om creativiteit, niet om leiderschap per se. Er moet weer geloof komen, en niet alleen van leiders, dat er veel te winnen valt als we actief aan de gang gaan met kansen. En de kansen moeten worden gezien en gepakt. Ook in ten dode opgeschreven industrieën liggen nog grote kansen! Industrieën die we wellicht in Nederland niet meer sexy vinden (Chemie, Staal; Auto's; Trucks). Maar moet deze verandering door een krachtig leider tot stand komen, iemand die iedereen volgt? Of door unieke ondernemers, mensen die ideeën op een creatieve manier in de markt zetten?
Commitment
de belofte van betrokkenheid en bevlogenheid in organisaties Gyuri Vergouw
Het boek Commitment van Gyuri Vergouw is nu verkrijgbaar via o.m. Boom/Nelissen, de betere boekhandels en managementboek.nl.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Ik denk dat ik ook wel weet, waarom we in Europa een soort doemdenken kennen. Ten eerste roepen we elkaar de laatste jaren vooral toe, dat we de wereld aan het vernietigen zijn, maar zelden "we moeten de wereld redden".
Ten tweede is het waar wat je zegt, als je rijk bent, ben je banger om een beetje van je rijkdom te verliezen, dan een beetje rijkdom te winnen.
Ten derde het gros van de mensheid leeft vanuit automatismen en kijkt zelden naar de positieve kanten in hun eigen leven.
Ten vierde het Europese onderwijsstelsel leert mensen fouten vermijden. Maar helaas heb je het maken van fouten nodig om te leren en creativiteit te ontwikkelen.
Zomaar wat ervaringspunten. De wijze waarop dit project verliep was tekenend voor de door u beschreven wijze waarop men kansen niet gemeenschappelijk definieert, misschien wel ieder voor zich maar niet voor een groter geheel. Gemeenschapszin lijkt weg te ebben. Ook begrip van hoe creativiteit werkt en dat het soms een avontuurlijke instelling vereist wordt niet altijd gezien. Een leider kan hier een voorbeeldfunctie in vervullen, maar dan wel met een visie die begrijpelijk is voor allen die een bijdrage moeten leveren, bij wijze van spreken wordt verbeeld in een stripverhaal of andere visuele uitingen omdat mijn ervaring is dat men weinig leest; dus zich niet open stelt en dus niet geinspireerd raakt.
Het lijkt mij dat de ideale leider om Nederland vooruit te helpen juist een combinatie in zich heeft van krachtig leiderschap en ondernemerschap die visie ontwikkelt samen met een multidisciplinair team (met ook mensen van buiten de organisatie) en een brug kan slaan tussen exploreren en exploiteren. Ga er maar aan staan! Mijn missie is vooral om Directies van ondernemingen te helpen begrijpen hoe je ideeen ontwikkelt, en ze daarna in een vorm (concept) giet met een zichtbaar plan van aanpak waarin een vertegenwoordiging van alle geledingen een rol moeten spelen, volledig gesteund door de Directie. Dus fouten maken mag, wie zijn nek uitsteekt wordt beloond, succes wordt zichtbaar gemaakt, en op zondag contempleren we en laten we ons inspireren. Kortom een dorp, een gemeenschap waar creativiteit kan floreren.
Puik artikel. En je weet, dat zeg ik niet gauw :). Overigens krijgt Karel Aalbers (van de industries) een grote pluim van Rost zelf. Ben overigens benieuwd wat je van het boek vind!
Zeer herkenbaar artikel vooral uit mijn tijd als EFQM auditor, met veel inkijk bij gevarieerde grote bedrijven. Geheel eens met je waarneming en wil daar alleen mijn visie op oorzaak aan toevoegen.
Die hangt aan de uitspraak: "waar het aan visie ontbreekt grijpen boekhouders het roer". Kijk maar naar Zalm en Balkenende. Helaas leren boekhouders slechts achteruitkijken en daar komen de vele hoge beloningen voor ongebalanceerde korte termijn doelen aan bestuurders nog bij. De enige echt florerende creativiteit is daarmee de boekhoudkundige en o.a. Ahold weet waar dat toe lijdt. Dit lost pas op wanneer het bij een kenniseconomie behorende belang van de factor arbeid (met al zijn behoeften) een plek vindt naast de factor kapitaal. Dan kunnen balanced scorecards pas balanced worden.
je verhaal is herkenbaar. En die trend is nog met geen leger consultants te stoppen. Alleen externe omstandigheden zullen Europa daartoe dwingen. Dat kan mogelijk nog even duren. Maar dat is geen reden om te wanhopen. Integendeel. We hebben dat net nodig. Zonder discompfort geen fundamentele verandering. R. Quinn zegt het mooi: deep change of slow deadth. Je kiest maar. De Europeanen in jouw sessie kozen voor de langste pijn. Ze kunnen het wellicht niet eens zelf helpen.
Ik vind het wel een beetje vreemd dat er dan een discussie loskomt waarin we ons afvragen of leiderschap, dan wel creativiteit, gemotiveerde medewerkers, multidisciplinaire dialoog, ... de oplossing is. Waarom al die OF/OF vragen? Zijn we dan niet overtuigd dat het het antwoord EN/EN is. Laat ons die complexiteit aanvaarden. Daar is geen ontkomen aan.
Bovendien zullen we wellicht nog wel 30 jaar nodig hebben om te ontdekken dat het ook niet OF China OF Europa is. We zijn verduiveld complementair. Europa is perfect uitgerust om bemiddelaar van de wereld te worden. We zullen voor het evnwicht zorgen. Met de Chinezen, met de Amerikanen en zelfs met de Arabieren en Afrikanen. Ik ben optmistisch, als je horizon maar lang genoeg is.
En als ik toch moet kiezen: doe mij maar Leiderschap. Persoonlijk leiderschap!
Een leiderschap waarin we bovendien diversiteit omarmen. Maar dan mag je niet die 'bange blanke mannen' in 1 team zetten natuurlijk... Lang leve de verschillen.
groeten,
Philippe Beliën - BelienCC - België
Het raakt met ook omdat ik als ex Fokker man van nabij heb meegemaakt hoe en waarom een stuk industriele naoorlogse wederopbouw gesloopt werd. Destijds leken DAF en Stork te volgen. Ik denk dat, wie dat soort industriëele bedrijven niet van binnen kent, niet beseft welk kostbaar organisme hierin verloren ging. Chinezen zeiden toen al";"Wij snappen het niet, wij hebben er veel geld en tijd voor over om zoiets op te bouwen en jullie gooien het weg als toekomst even somber is (het rendement was te laag en de dollar te duur). Toen al beslisten de overheid en de banken.
Tot zover leiderschap(visie) en ondernemerschap(durf)Ik spaar de lezer de details. Als consultant zie ik het nu ook wat genuanceerder.
Ik wil een europeesch leider zien die een visie heeft vanuit de volgende realiteit: De ondernemers en kapitaal zijn geglobaliseerd en de overheid en het kapitaal hebben het nakijken. Ondernemers zorgen voor zichzelf daarom zoeken we leiderschap bij de overheid (misschien ook elementair changemanagement)en vooral geen boekhouders.
Maar hopelijk zie ik het te somber. Toen Japan opkwam hadden we dezelfde angsten als nu met China en dat duurde niet zo lang. Ik vond de speech van Tony Blair in het Europeesche parlament briljant maar het angelsaksische model past niet goed bij de meeste andere landen en daarom is dat geen geschikt medicijn. Drukte over innovatiebeleid lijkt mij symptoom bestrijding.
Overigens ben ik het erg met Philipe Belien eens; We kunnen samenwerken Juist Europa staat open voor cultuur verschillen en kan goed met Azië samenwerken. Ik heb een dochter die dat al jaren doet.
creatieve groeten
Dick Weber Heemstede Holland
Hoe kan iemand ook zijn creativiteit, motivatie en inzet ontwikkelen als de ruimte voor initiatief beperkt wordt? Dragen medewerkers substantieel bij aan een bedrijf uit iets anders dan vrijwilligheid, innerlijke motivatie en vertrouwen? En leiden onderdrukking van individualiteit, diversiteit en eigenheid niet tot scepsis, cynisme en passiviteit? En zodoende tot grote economische achterstanden en sociale spanningen?
philip seligmann , amsterdam
Gyuri Vergouw's boodschap kan je natuurlijk niet zomaar van tafel vegen. Europa (in elk geval West-Europa) lijkt meer en meer het Oude Avondland te worden, dat zich in de komende winter behaaglijk opwarmt aan een nog brandende kachel en probeert te negeren dat de voorraad kolen stilaan op geraakt. We koesteren ons in de schijnveiligheid van de verworvenheden en teren op een wegkwijnende glorie. Doet sterk denken aan de nadagen van het Brits Imperium, om maar een voorbeeld uit onze geschiedenis te nemen. Dat dit kop-in-het-zand steken bijzonder ruim verspreid is doorheen alle lagen van onze samenleving is al evenzeer betreurenswaardig. De politiek-sociale discussie over het fameuze Generatiepact bij ons in België, is daar een typisch voorbeeld van. Er is zeker (en nog vlug ook) een krachtdadige ommezwaai nodig van cultuur en mentaliteit. Allemaal correct.
Maar waar ik moeite mee heb is die romantische roep naar een nieuw 'verlicht leiderschap', meer nog, het verbaast mij nogal dat in een nuchter land als Nederland plots een verlangen naar een nieuwe Messias de kop opsteekt.
Ik geef toe dat ons (zie ook België) democratisch overleg- en adviesmodel aan acute creatieve bloedarmoede lijdt, maar de remedie die mensen als Rost Van Tonningen, Vergouw e.a. voorstaan (Een Grote Leider), sorry, daar stel ik mij toch andere vragen bij. Hebben we in het zelfs recente verleden al niet voldoende van die Grote Roergangers aan het werk gezien? En ervaren wat voor mondiale ellende ze kunnen veroorzaken?
Mijn stelling is dat de complexiteit van de algemene verstarring in Europa dermate groot is, dat je er ontzettend veel meer tegenaan moet gooien dan de meest Aanbeden en Ervaren Gids het zich in zijn stoutste dromen kan voorstellen.
Dus neen, géén Willem Drees-figuur voor mij. Intussen vraag ik me af of we zo een personage hebben in onze Belgische geschiedenis. Maar, let op, het feit dat in Vlaanderen Pater Damiaan tot Grootste Belg werd gekozen, mag misschien naïef overkomen, maar bij dieper nadenken is het allesbehalve onnozel! Ik verklaar me nader.
Kijk, grote hoop in de verbeeldingskracht en de krachtdadigheid van onze dodelijk vermoeide vertegenwoordigingsdemocratie heb ik momenteel ook niet. Maar dit weet ik wel: de problematiek overstijgt alle nationale grenzen, de starheid zit diep geworteld in alle geledingen van onze maatschappij, én… het egocentrisme vind je zowel bij de laaggeschoolde arbeider of kleine bediende die zijn beperkt inkomen zo lang mogelijk wil vrijwaren, als bij de grootkapitalistische aandeelhouder die géén enkel economisch initiatief steunt, tenzij het hem elk jaar gegarandeerd een méérdivident van 20 % oplevert. De onderlinge verwevenheid tussen de politieke en de economische elite van deze wereld en hun minachting voor de noden van de achtergestelden, is er mede oorzaak van dat het status quo gehandhaafd blijft.
Zelf zie ik meer heil in een soort van empirische empathische technocratie… maar vraag me niet hoe ik dat dan concreet ga invullen: daar schieten mijn intellectuele vermogens schromelijk te kort. Feit is: de noodzakelijke 'voorzienigheid' om de impasse te doorbreken, is iets wat ieder individu in zichzelf moet aanboren.
Willen we (maar dan spreek ik profetentaal) op lange termijn als menselijke soort overleven, dan zullen we moeten leren als één mensenstam te functioneren, vanuit het gemeenschappelijke en niet langer vanuit het individuele belang. Aan de basis ligt een doodsimpele natuurwet (jawel!): wat je goed doet voor een ander, doe je goed voor jezelf. Zodra we geleerd hebben dat met 'goed' niet alleen maar een nieuwe limousine en een hypertechnologische breedbeeld-tv bedoeld is, geraken we misschien toch nog in de juiste richting.
<p>1) In West Europa zijn we gaan denken in beperkingen in plaats van mogelijkheden. We denken daardoor aan risico's en het beperken ervan. De top van grote bedrijven willen ook zekerheid creëren voor bijvoorbeeld beleggers en willen niet verrast worden met afwijkende cijfers.</p>
<p>2) Daarnaast willen we alles voor onszelf houden. Competitie tussen de persoon en de rest van de samenleving. We willen winnen ten opzichte van de ander in plaats van win-win situaties te creëren. </p>
<p>Zelfs als boekhouder met beleggen als hobby vind ik dat het om de betekenis achter de cijfers gaat. Dat je niet altijd alles onder controle wilt hebben en wat nooit lukt. Het gaat niet om wat er fout gaat maar om wat er per saldo aan goeds ontstaat. We zijn vaak onnodig te bang om het risico te lopen een fout te maken.</p>
<p>Er zijn organisaties die mensen (tijdens trainingen) bovenstaande onder ogen brengen en aanzetten tot doen als je iets wilt veranderen. (zie www.corinor.nl)</p>
<p>Daarnaast wil ik nog toevoegen dat in onze maatschappij volgens mij er te weinig respect voor elkaar is. Dat mensen een andere mening hebben vinden veel mensen al moeilijk. Dat mensen dingen anders willen aanpakken dan dat mensen gewent zijn nog moeilijker en als zo iemand ook nog eens succes heeft kan dat eigenlijk helemaal niet.</p>