Sabbatical: bent U er aan toe? (1)

sabbat.jpgIn 1999 publiceerde ik mijn boek 'Sabbatsverlof'. Het is voor mij een publicitair succes geweest, met sindsdien en tot op de dag van vandaag meer dan 200 interviews in de media. Sabbaticals blijken een tijdloos onderwerp te zijn, hetgeen onlangs weer bleek toen het FD er aandacht aan besteedde. Ook een onderwerp waar nogal wat haken en ogen aan zitten. Want wie droomt er tenslotte niet van om eindelijk eens de boel de boel te laten? Maar zonder schuldgevoel tijd voor jezelf nemen lijkt in de prestatiegerichte wereld van vandaag de dag een moeilijke opgave. En als je er al zelf niet last hebt, zorgt de sociale werkomgeving wel voor het schuldgevoel: 'heb je soms last van een burn out?' of 'wat kost dat wel niet, en wij maar doorwerken?' Vandaag een eerste artikel in een serie over dit persoonlijk HRM-stokpaardje.

Onlangs stond in de Volkskrant een kort artikeltje over succes-coach Ton Boot, een begrip in basketbal kringen, onder de titel 'Ton Boot is weer toe aan zijn sabbatical'. Het klinkt wat cynisch en bijna verwijtend, want Boot was drie jaar geleden ook al op sabbatical geweest, en daarvoor ook al.Die kenmerkende negatieve toonzetting als je het in Nederland over een sabbatical hebt, ken ik als geen ander. In alle interviews en in alle gesprekken die ik erover sinds 1999 heb gevoerd is de kernvraag: 'Iedereen die dat wil is toch overspannen?', 'is het niet iets voor de zwakkeren binnen de organisatie' of 'we hebben al zoveel vakantie, dat is toch niet op te brengen? Het zijn negatieve uitingen op iets waarover nog steeds veel onbegrip en wellicht ook wel wat jaloezie heerst. Vandaag de aftrap van een eerste in een serie artikelen, met dit keer aandacht voor de geschiedenis van de sabbatical.

De begrippen sabbatical leave, sabbatical en sabbatsverlof kennen een lange geschiedenis, die teruggaat tot het Oude Testament. Volgens de joodse overlevering was er in het oude Media een rivier met de naam Sabbation. Deze rivier stroomde zes dagen per week, maar de zevende dag niet. Hierbij dient bedacht te worden dat het getal zeven in zowel de bijbelse als in de joodse traditie een bijzonder getal is, waarbij het getal gelijk staat aan volheid. In het Hebreeuws lijken de woorden voor volheid, verzadiging en het getal zeven sterk op elkaar. Voor diegenen die vol en verzadigd zijn, is het sabbatsverlof een mogelijkheid tot vernieuwing en oplading. Nog duidelijker wordt een en ander als wij de bijbel er op na slaan.

In het Oude Testament staat in Leviticus (25:1-7) over het sabbatsverlof geschreven:" Jahwe sprak tot Mozes op de Sinaï: Zeg aan de Israëlieten: Wanneer gij in het land komt dat ik u schenk, moet het land sabbat houden ter ere van Jahwe. Zes jaar kunt ge uw akkers inzaaien, zes jaar kunt ge uw wijngaarden snoeien en de oogst binnenhalen, maar in het zevende jaar zal het grote sabbat zijn voor het land. Dan moogt gij uw akker niet inzaaien, uw wijngaard niet snoeien, de na-groei van het vorige gewas niet oogsten en de druiven van uw on-gesnoeide wijngaard niet plukken. het land zal een heel jaar sabbat houden. Wat het land tijdens de sabbat uit zichzelf voortbrengt, zal voldoende zijn om uw slaaf en slavin, de dagloners en de buitenlanders, die bij u wonen, te voeden. Ook uw vee en de andere dieren in uw land zullen daarvan kunnen eten."

Kijken wij naar de moderne tijd, dan komen wij de eerste structurele benadering van een sabbatsverlof tegen in het jaar 1880. Met een voor die tijd wel heel vooruitstrevend human resource beleid weet de Harvard University de toen bekende wetenschapper Charles Lanman te strikken. Aan hem wordt eens in de zeven jaar een sabbatsverlof van een jaar verleend. Overigens werkte Lanman waarschijnlijk gewoon door, maar was hij vrijgesteld van het doceren aan die vervelende studenten die hem van zijn onderzoek afhielden! Human resource beleid avant la lettre! Ruim een eeuw later kennen bijna alle Amerikaanse universiteiten een sabbatsverlofregeling.

De laatste decennia heeft ook het bedrijfsleven het sabbatsverlof, zij het schoorvoetend, omarmd. Men gebruikt de verlofperiode in de arbeidsvoorwaarden om onderscheidend te zijn op de arbeidsmarkt, om stress en burn-out tegen te gaan en voor het opladen van de inspiratie en creativiteit en ter voorkoming van bedrijfsblindheid.Desondanks heeft het sabbatsverlof in Nederland nog steeds geen vaste voet aan de grond gekregen.

De reden hiervan ligt in de gedachte dat een sabbatsverlof niets meer of minder is dan een luxe goed, met weinig concrete voordelen voor de organisatie en waarvan de kosten zeker, maar de opbrengsten onzeker zijn. Het zijn vaak vooroordelen, waartegen het moeilijk vechten is.Positief nieuws in Nederland is natuurlijk dat de loopbaanonderbrekingregeling door de overheid steeds verder verruimd worden. Want hoewel van de bestaande regelingen nog niet heel erg veel gebruik gemaakt wordt, schat ik dat u als lezer binnen enkele jaren allemaal wel iemand kent die een sabbatical neemt of aan het houden is.

Volgende keer schrijf ik over de voor- en nadelen van de sabbaticals op individueel niveau. En oh ja, die Ton Boot, die basketbalcoach uit het begin van dit artikel. Wat doet die eigenlijk als hij een sabbatical neemt? De vorige keer ging hij bij collega coaches op bezoek. Leren, kennis opzoeken. En oh ja, sinds hij in 1978 begon met coachen, heeft hij veertien ploegen kampioen gemaakt. Als dat geen reclame voor sabbaticals is, wat dan wel?

U kunt het boek 'Sabbatsverlof, verlof als persoonlijke en startegische uitdaging' overigens nog steeds bestellen bij de uitgever, Holland Business Publications.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Leonie Linssen
Lid sinds 2019
Ik heb destijds veel aan je boek gehad, toen ik in 2001 mijn sabattical nam om een half jaar te reizen door Azie en Midden Amerika. Ik vond dat ik na 20 jaar hard werken wel een pauze verdiend had. En bovenal wilde ik mijn droom waarmaken. Ik kende niemand toen ik erover dacht om mijn droom waar te maken, en je boek heeft me daar echt bij geholpen om daadwerkelijk die stap te nemen. Het was een van de beste besluiten uit mijn leven, en de reis was een onvergetelijke ervaring.

Dingen die ik anders ben gaan doen toen ik terug kwam:
- minder werken (van 100 naar 80%)
- minder plannen, minder afspraken maken (geen volle agenda meer)
- niet meer proberen om al je vrienden regelmatig te zien, maar kiezen voor die mensen die werkelijk iets toevoegen aan je leven en die werkelijk iets voor je betekenen
- nooit meer haasten als ik met de trein reis (er komt immers altijd binnen een half uur weer een volgende trein)
- volgens mijn vriendin kom ik sinds mijn wereldreis altijd een kwartier te laat... dat is zo. Afspraken met vrienden: daar haast ik me niet meer voor. Het gaat om de kwaliteittijd en niet om de kwantiteittijd (maar daar denkt zij anders over ;-)
- meer gaan relativeren
- nog meer genieten van kleine dingen
- nog meer genieten van wat Moeder natuur ons biedt
- makkerlijker nieuwe stappen zetten in mijn leven, zoals de start van mijn eigen coachingsbedrijf Verander je Wereld... :-)
Gyuri Vergouw
Ter info: Vandaag, dinsdag 26 februari, in het Financieele Dagblad, een artikel over het sabbatsverlof onder de titel 'Het containerbegrip sabbatical' van journaliste Yteke de Jong, met hierin opgenomen een interview met ondergetekende.
Gyuri Vergouw
Mind Magazine
Onder de titel ‘Sabbatical, hoe kan je er de rest van je leven plezier
van hebben?' staat deze maand in de Mind Magazine (oplage 130.000+), een nieuw blad dat gekozen is tot beste nieuwkomer op de bladenmarkt in 2007, een interview met ondergetekende. Omdat het een nogal lang artikel is, hier slechts enkele korte quotes:

‘Het klinkt natuurlijk heerlijk, zo’n periode waarin je sores van het
dagelijks leven even helemaal achter je laat,’ Zegt Gyuri Vergouw,
partner bij Holland Consulting Group en auteur van het boek
Sabbatsverlof. ‘Maar veel mensen beseffen totaal niet wat hen te wachten staat. Velen ontlenen hun status en geluk aan het werk dat ze doen of het huis waarin ze wonen. Door het wegvallen van die vaste structuur kun je enorm met jezelf worden geconfronteerd. (….)
Een succesvol sabbatical staat of valt volgens Vergouw met het
vaststellen van een duidelijk doel. ‘Het is belangrijk om vooraf te
bedenken wat je met zo’n periode wilt bereiken. Wie zonder doel of idee
aan een sabbatical begint, zal er niet het maximale uithalen.’
(…)
‘Het probleem is dat de kosten van een sabbatical heel goed in geld uit
te drukken zijn,’ zegt Vergouw, ‘zowel voor de werknemer als de
werkgever. Er moet een vervanger worden gezocht, de hypotheek moet
worden doorbetaald, er ontstaat een pensioengat en ga zo maar door. De baten daarentegen zijn veel minder helder. Hoe druk je in vredesnaam in geld uit dat een medewerker weer vol energie terugkeert?’
Sabbatical: barrières en motivatoren (2)
[...] In dit tweede artikel over sabbaticals zet ik de barrières en motivatoren kort naast elkaar (klik hier voor artikel 1). Vandaag begin ik met de belangrijkste persoonlijke en organisatorische barrières. /* */ /* [...]
Fenny
Nog drie weken, dan stopt mijn sabbatical. Ik ben heel benieuwd. Ik weet hoe het is vóór mijn sabbatical, tijdens en hoe het daarná zal zijn?