Reclamecampagnes om het vertrouwen van de consument weer te herwinnen. Op alle gebieden steun (renteverlagingen; oprichten van fondsen voor slechte leningen; overname van aandelen) van de overheden. Niet alleen in de VS, maar ook in Europa en Nederland. Alles om de voor de economie zo cruciale bancaire wereld overeind te houden. Wel de lusten (hoge salarissen/bonussen) maar niet de lasten (faillissementen). Droevig en tegelijkertijd ontluisterend. De oplossing? 'De uitdaging die de huidige situatie biedt, vereist meer dan ooit een heldere communicatie met onze aandeelhouders en klanten', aldus de nieuwe CEO van Fortis Herman Verwilst. Ach wel nee. Bankiers moeten gewoon weer normaal gaan bankieren! Je vraagt je af waar de bancaire wereld de laatste jaren mee bezig is geweest. In de concurrentiestrijd en in het (mislukte) streven aandeelhouderswaarde te creëren zijn structureel onverantwoorde risico's genomen.
Bij het herstel van het vertrouwen gaat het daarbij helemaal niet om beter communiceren, maar om een beter begrip van de risico's die worden gelopen. Je vraagt je eigenlijk af wat al die economen bij de banken aan het doen zijn. Ze zijn in ieder geval niet bezig met het maken van zinvolle risico-assessments.
Les 1 in bankieren is tenslotte toch dat je je risico's goed afgedekt moet hebben. Hedgen, de straddle, noem maar op. Allemaal leuke technieken, maar uiteindelijk moet er van hoog tot laag inzicht zijn in wat de dagelijkse risico's van het bedrijf zijn om deze in principe gemiddeld zo laag mogelijk te houden. Natuurlijk: hoog risico, hoog rendement. Maar als klant prefereer je dan een casino boven een bank. Heb je nog wat lol van je geld.
Neem het tekort van 8 miljard dat bij Fortis is ontstaan bij de overname van ABN-Amro. De CFO van Fortis is er om afgetreden, volledig terecht. Hier is sprake van wanprestatie naar de aandeelhouders toe. Hoe is het mogelijk dat een dergelijk gat te laat (of niet) wordt gezien? Niet alleen door Fortis, maar ook door de aandeelhouders. En wat dacht u van de belangrijkste toezichthouder, De Nederlandsche Bank, die een en ander heeft goedgekeurd? Net als onze minister van Financiën? Kunnen die eigenlijk wel een balans van een bank lezen? Je vraagt het je af! En dan heb ik het nog geeneens over de idiotie bij Amerikaanse banken als Lehman Brothers (directeur: 'we hebben pech gehad'), Merill Lynch, et cetera,
Is dat verwonderlijk? Welnee! Het wellicht slechtst gelezen artikel op deze site? Managers hoeven niet te kunnen boekhouden. Totaal oninteressant artikel, we hebben het tenslotte liever over strategieën voor fusies en overnames, innovatie, CRM, en vooral...communicatie. Waar het geld vandaan komt? Daar hebben we de accountant voor. Niet dus!
Al sinds 1988 mag ik financiële trainingen geven aan managers. Wat mij opvalt? Dat 99% van de deelnemers geen flauw idee heeft van de financiële positie van een bedrijf, laat staan dat van het eigen bedrijf. Wat er gebeurd is met Fortis en de ontbrekende 8 miljard? Het verbaasde mij helemaal niets. We zijn vergeten waar het namelijk allemaal om gaat. Om geld. Om risico's. Om afwegen wat wel en wat niet te doen.
De beste opmerking van de afgelopen weken komt dan ook op naam te staan van Cees Maas, tot vorig jaar financiële topman van ING, in De Volkskrant. 'Een directeur moet op basis van gezond verstand kunnen begrijpen hoe een bepaald product in elkaar steekt en wat de financiële risico's voor de bank en de klant zijn. Dat lijkt een open deur, maar bij heel veel banken was dat niet het geval. Daar werden zulke complexe financiële constructies in elkaar gezet, dat het zicht op de risico's geheel zoek was. Ook bij de top van het bedrijf.'
Risicomanagement vormt de oorzaak van het probleem. En de oplossing. Het is zaak dat banken weer gaan doen waar ze goed in zouden moeten zijn: bankieren.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
</strong> Geld vertegenwoordigt een economische waarde. Daarom moet winstgevende handel in geld ook altijd gepaard gaan met reële economische waardevermeerdering.Bij klassieke banktaken is dit duidelijk. De bank brengt overschotten en tekorten aan liquiditeiten tegen een vergoeding bij elkaar, waardoor het economische leven soepeler verloopt. Een maatschappij zonder bank is ondenkbaar.
Bij handel in bedrijven is dit i.h.a. ook nog geen probleem. Door fusies of overnames wordt (indien succesvol en niet alleen ego’s van directies gestreeld worden) economische waarde toegevoegd. Zelfs bij hedgen is dit veelal geen probleem: immers het hedgefonds voegt door opsplitsing van een vermolmd bedrijf waarde toe aan de economie door de verschillende onderdelen efficiënter te laten functioneren dan het geheel. Een kritische kanttekening past bij de bank en bij de eigenaar die een bedrijf van een hedgefonds financiert resp. opkoopt: neem geen bedrijf over dat overladen is met schulden, op straffe van een vet verlies als gevolg van spoedig faillissement. Dan laten hedgefondsen het wel uit hun hoofd om onverantwoorde financiële lasten op een bedrijf te laden. Regelgeving lijkt mij hier nauwelijks nodig.
Geheel anders ligt dit bij “gestructureerde financiële producten”, m.i. een eufemisme voor casino-producten. Handelen in opties, en nog erger in shorts, voegt geen economische waarde toe. Als er met deze handel winst gemaakt wordt, staat daar geen enkele reële economische meerwaarde tegenover. De winst is dus geen beloning voor waardevermeerdering: iemand anders zit op de blaren. Net als in het casino. Ik heb nog nooit een econoom een plausibel betoog zien houden, waaruit het tegendeel blijkt. Daarom zou het goed zijn als dergelijke producten helemaal verboden worden. Zoals gokken en casino’s bij wet verboden zijn, zo zouden dergelijke financiële producten eveneens geheel verboden moeten zijn. Hoewel ik geen Bos-aanhanger ben, ben ik het in dit geval met hem eens, en zou hij, net als enkele buitenlanden hebben gedaan, op dit terrein nog veel verder mogen en eigenlijk moeten gaan. Het verbod op naked shot selling gaat m.i. niet ver genoeg. Bankiers moeten bij hun core business blijven: enerzijds het verzorgen van sparen met aanverwante producten, en anderzijds het uitlenen van geld door hypotheken en bedrijfskredieten.
Banken die meegepokerd hebben met te veel gestructureerde financiële producten zoals riskante hypotheekpakketten, verdienen het om failliet te gaan nu de zeepbel is doorgeprikt. En particulieren die te hoge hypotheken hebben afgesloten zullen ook op de blaren moeten zitten. Hard, maar eerlijk. De directies van deze bedrijven en de huiseigenaren zijn onverantwoordelijk bezig geweest en mogen m.i. absoluut niet beloond worden door (ongetwijfeld tijdelijke) beschermende nationalisatie zoals nu in de VS dreigt.Ik ben niet bereid om hier ook maar één cent aan belastinggeld voor te moeten betalen. Als dat gebeurt lijkt het er op dat ik belasting betaal omdat onverantwoordelijke medeburgers in het casino hun geld hebben vergokt en daar nog door de overheid, lees: met mijn belastinggeld, voor gecompenseerd worden ook. Dat lijkt me toch de wereld op zijn kop. De "bijstand" is, indien zij daarvoor volgens de geldende regels in aanmerking komen, goed genoeg.
Helaas lijkt het er op dat er toch andere keuzes worden gemaakt. Ik ben benieuwd hoe dit afloopt.
Ir. Jan G.M. van der Zanden
Interim manager