Gyuri Vergouw

Over gedragsverandering in organisaties

Waarom accepteren al die frontsoldaten zonder al te veel morren hun karige salaris? Dit is het tweede en afsluitende deel van het tweeluik over graaigedrag en harde werkers die te weinig krijgen.

Tijdens mijn studie was ik korte tijd leraar economie en handelswetenschappen op een Amsterdams lyceum. Mijn CV was nog bijna leeg en het leek mij een mooie manier om wat werkervaring op te doen. Er was in die tijd een enorm tekort aan leraren economie. De rector nam mij na een kort gesprek aan en voegde er direct aan toe: ‘wees maar niet te trots dat je bent aangenomen, je was de enige sollicitant’. Hoewel het werk best leuk was, bleek dat ik uiteindelijk per gewerkt uur slechts 3 gulden overhield. Toen ik de rector aangaf dat ik dan beter vakken kon gaan vullen, zei hij: ‘je werkt hier niet voor het geld, geen enkele leraar doet dat, je werkt hier voor een psychologisch inkomen’.

Over gedragsverandering in organisaties

De financiële crisis van 2008 heeft een stevige discussie aangezwengeld die tot op de dag van vandaag in alle hevigheid voortduurt en waarvan de essentie kan worden teruggebracht tot één woord: geld. Peter Drucker stelde al in 1997 dat ‘er bij een volgende economische recessie een eruptie aan bitterheid en minachting zal zijn voor de corporate opperhoofden die zichzelf met miljoenen hebben verrijkt’. Hij kreeg tien jaar later gelijk. Inmiddels worden exorbitante beloningen en de bonuscultuur vereenzelvigd met zelfverrijking en graaigedrag. De onderliggende vraag hierbij is: ‘Waarom verdienen sommige managers zoveel geld zonder zelf ook maar enig risico te lopen, terwijl professionals die dagelijks in de frontlijn strijden vaak schrikbarend lage salarissen verdienen?

Bondscoach! coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders

Dick Advocaat dreigt zijn trainerslicentie te verliezen omdat hij zijn verplichte studiepunten niet haalt. De trainer met zonder enige twijfel enorm veel internationale ervaring spreekt over ‘Middeleeuwse taferelen’ en snapt er niets van dat hij als gelauwerde oefenmeester nog op cursus moet. Ik denk eerlijk gezegd dat Advocaat zelf inmiddels in het stenen tijdperk leeft. In een week waarin het gezaghebbende The Economist als coverartikel ‘Lifelong learning’ heeft vindt de nu wel heel kleine generaal dat hij niets meer hoeft bij te leren. Geen wonder dat er nog maar enkele Nederlandse trainers wereldwijd in de top werkzaam zijn en de Hollandse school al tientallen jaren stil staat. Zelfs landen als IJsland lijken ons te hebben ingehaald. Maar goed, het is niet de eerste keer in zijn carrière dat Advocaat alleen uit eigenbelang handelt en reageert. Daar kunnen de voetbalbonden van Nederland en België over meepraten. Maar welk effect heeft zijn reactie op het (nieuwe en jongere) Nederlandse trainersgilde? Is leren dom, zeker op oudere leeftijd, of kan zelfs een oudere, succesvolle professional nog bijleren? Op internet zijn de meningen verdeeld, de helft vindt dat Dick op cursus moet, de andere helft vindt het allemaal geldklopperij en verspilde moeite. Tja, geen wonder dat Oranje is afgegleden naar een plek buiten de top 20 voetballanden.

Over gedragsverandering in organisaties

Uiteindelijk moet onze analyse leiden tot nader inzicht in de persoon en persoonlijkheid in kwestie en mogelijkheden bieden optimaal gebruik te maken van diens sterke punten. Tevens ontstaat beter inzicht op welke punten samenwerking mogelijk is, waar grote verschillen waarschijnlijk zijn en op welke punten voordeel te behalen valt. De realiteit gebied te zeggen dat we ons in de praktijk vooral op de zwakke punten richten. Zo willen Nederlandse managers dat de Oost-Europese medewerkers vooral verantwoordelijkheid leren nemen, terwijl het vaak juist harde werkers zijn die liefst zo goed mogelijk uitvoeren wat de baas heeft bedacht.

Over gedragsverandering in organisaties

Een van de grootste toekomstige uitdagingen voor topmanagement blijkt volgens de Harvard Business Review het managen van Millennials te zijn (issue nov. 2016). Niet verwonderlijk dus dat generatiemanagement al enige tijd tot de populairste managementonderwerpen behoort, ook gezien de vele grootschalige veranderingen in onze maatschappij die elkaar in hoog tempo opvolgen. Het is voor de oudere generaties als babyboomers, geboren vlak na de oorlog, en generatie X, geboren in de jaren zestig, behoorlijk lastig alle ontwikkelingen op internet en social media gebied bij te kunnen benen. Voor de jongere generaties, zoals Generatie Y en Z, geldt weer dat het voor hen moeilijk is de stevig gebarricadeerde carrière-bastions van de oudere generaties te slechten. Nog steeds worden de sleutelposities in het bedrijfsleven en bij de overheid voor een groot deel ingenomen door de generatie babyboomers die in de periode 1945-1964 zijn geboren.

Turn the ship around! – David Marquet

Gooi het roer om! is het aansprekende verhaal van een kapitein op een Amerikaanse nucleaire onderzeeboot die een murw geslagen bemanning weer aan de praat weet te krijgen. Dat veranderproces wordt vormgegeven door voormalig kapitein David Marquet, tegenwoordig werkzaam als consultant en spreker. Zijn autobiografische beschrijving van het veranderproces op zijn boot laat zien dat hij hier met verve én eenvoudige middelen en methoden een groot succes van weet te maken. Gooi het roer om! is in Amerika de hemel in geprezen, maar zal juist door die Angelsaksische achtergrond in Nederland waarschijnlijk wat minder snel voet aan de grond krijgen. Een boek dat alles in zich heeft maar zich ook een beetje in de eigen voet schiet.

Koos, het verhaal van de manager van Herman Brood

Koos van Dijk was gedurende 25 jaar de manager van de Rocker des Vaderlands, Herman Brood. Ook na de dood van Brood in 2001 slaagde Van Dijk het ‘merk’ Brood in leven te houden. Coach Koos, het verhaal van de manager van Herman Brood biedt inzicht in het woelige en nauwelijks bij te sturen leven van een rockidool, die zijn hedonistische levensstijl tot kunst verhief en het zelfs tot nationale knuffeljunk schopte. ‘Koos’ is het levensverhaal van de inmiddels de zeventig gepasseerde maar nog immer vol passie levende en sprekende Van Dijk. Het is echter ook een verhaal van een nog steeds durende Wild Romance tussen een aan seks, drugs en rock-‘n-roll verslaafde artiest en zijn als asceet levende manager. Grote vraag die overblijft na lezing: wie was nou eigenlijk de grootste verslaafde?

Over gedragsverandering in organisaties

Jaloezie is lastig te duiden, maar er zijn vaak wel tekenen te zien dat er onderhuids iets speelt. Een manager vermijdt plots persoonlijk contact. Er wordt jaloers gekeken als je een compliment van een hoger geplaatste krijgt. Je krijgt geen uitnodigingen meer voor specifieke meetings. Je hoort een roddel over je die nergens op slaat. Dat is het moment waarop je keuzes moet maken.

Over gedragsverandering in organisaties

Dit is het vervolg op ‘Wanneer jaloezie en incompetentie hand in hand gaan’.

Wie de originele beschrijvingen van Injaloetitus door Parkinson leest, ontkomt niet aan de gedachte dat de beste man of in een andere tijd leefde of zwaar overdreef. Het eerste is zeker waar, het tweede zeker niet, al werd Parkinson in zijn tijd niet altijd begrepen omdat men dacht dat alles wat hij schreef alleen maar sarcastisch was bedoeld.  Maar zijn de effecten van injaloetitus dan echt zo erg? Op langere termijn zeker. Zo wordt injaloetitis wel in verband gebracht met de neergang van de NASA. Deze Amerikaanse ruimtevaartorganisatie heeft veel van haar respect door de vele blunders in de jaren tachtig en negentig, met als dieptepunt de ongevallen met de Spaceshuttle’s Challenger en Colombia die aan 14 astronauten het leven kosten. Een onderzoekscommissie concludeerde dat de NASA-cultuur mede debet geweest was aan de ongelukken. Kritische opmerkingen van technici werden door de top genegeerd. Er heerste een cultuur van navelstaren en jaloezie onder de wetenschappers en technici.

Over gedragsverandering in organisaties

Jaloezie en incompetentie blijken een gevaarlijke combinatie.

• De manager ontslaat zijn beste, maar voor zijn positie wel bedreigende, medewerker en hanteert hierbij ‘het ontbreken van de gewenste kwaliteit ’ als criterium.
• Het jonge, net afgestudeerde studentje wordt op de werkvloer even de maat genomen.
• De promovendus wordt onterecht van plagiaat beschuldigd door een onbekende klokkenluider.

Jaloezie. Het is overal en altijd aanwezig en het komt in allerlei gedaanten voor. We danken er een groot deel van de wereldliteratuur en opera’s aan. Als jaloezie ook nog eens gepaard gaat met incompetentie, is het einde zoek. Dan krijg je injaloetitis. Gelukkig zijn er remedies.