Tag: Dodo-effect

Over gedragsverandering in organisaties

Onlangs verscheen ‘Wat speelt hier’ van mijn gewaardeerde (ex-)collega’s Arend Ardon en Cynthia van der Zwan. Hierin bespreken zij de rol van de onderstroom, een onderwerp dat ook mijn nadrukkelijke aandacht heeft in mijn dagelijkse adviespraktijk. Want het is verleidelijk alleen te kijken naar de dashboards, de organigrammen, de jaarrekeningen en de kengetallen, maar wat speelt er écht in de organisatie?

In mijn boek ‘Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties, heb ik hier ruim aandacht aan besteed. Allereerst aan de duiding van de begrippen onder- en bovenstroom, want waar hebben we het eigenlijk over? Wat is dat, die onderstroom. Bijgaand dus eerst maar eens duiding van de begrippen.

Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties

Angstcultuur: do’s en don’ts

      Do’s

• Een angstcultuur keren begint niet alleen met een andere tone at the top, maar ook met concreet ander gedrag aan de top! Het vereist zelfinzicht en veranderbereidheid bij de top om een ontstane situatie te keren. Is men hiertoe niet in staat, dan is vervanging van de top de enige optie. De leiding dient weer verbinding te maken met de medewerkers. Onbarmhartigheid dient plaats te maken voor compassie.
• Concreet gedrag van managers en medewerkers levert veel meer op dan groots opgezette cultuurveranderingstrajecten. Stuur op waarden, op verantwoordelijkheidsgevoel, op afspraak is afspraak en eigenaarschap.
• Spreek mensen aan op hun gedrag. Tolereer geen roddel, leugens en achterklap. Sta open voor tegenspraak.

       Don’ts

• Een angstcultuur ontstaat vooral door een structureel gebrek aan respect voor de ander. Vaak vindt de ontstaansgeschiedenis plaats bij een leider die geen tegenspraak meer duldt of van tegenspraak wordt weggehouden.
• Wil je een angstcultuur creëren in jouw organisatie? Stop dan met het geven van complimenten, begin met liegen en dreigen, maak anderen belachelijk en laat medewerkers zo lang mogelijk in onzekerheid over reorganisaties en andere veranderingen. Wees onduidelijk over wat je precies wil, maar reken mensen wel af op het feit dat ze jouw doelstellingen niet halen. Gebruik abstracte begrippen als ‘kwaliteit’ of ‘flexibiliteit’ van de medewerkers en vul die naar gelieven in.
• Cultuuurverandertrajecten stranden bijna zonder uitzondering en zijn eerder vertragingstactieken dan serieus te nemen pogingen een angstcultuur te keren. Een angstcultuur is te keren door structureel en concreet ander gedrag te tonen.
• ‘We herkennen ons niet in het door de media geschetste beeld’. Huur je daar echt nog een communicatiebureau voor in?

Dit artikel is ontleend aan een hoofdstuk uit mijn boek ‘Het dodo-effect’, en is een sterk ingekorte versie van het gelijknamige hoofdstuk hieruit. Lees meer over menselijk gedrag in organisaties in ‘Het dodo-effect’ (verkrijgbaar via Businezz.nl, Bestelinformatie: isbn 97890244038514 | 184 pagina’s | paperback en gratis-e-book| € 20,00. Verder verkrijgbaar via Managementboek.nl, Jimmink te Amsterdam, Van Stockum Den Haag en verder te bestellen in alle boekhandels in Nederland.

Over gedragsverandering in organisaties

Gestoorde mensen

Iemand die heilig overtuigd is van het nut van afwijkende denkers is de Amerikaanse managementgoeroe Tom Peters, getuige zijn uitspraak: ‘Ik geloof alleen in gestoorde mensen.’ In zijn meetings lokt hij managers uit hun tent en speelt keihard op de man/vrouw. Eigenlijk is hij de public speaker die als ‘hofnar’ fungeert, een rol die op deze manier natuurlijk eenvoudiger te spelen is dan interne medewerker. Peters kan makkelijk iets roepen; het ergste wat hem kan overkomen, is dat de factuur niet wordt betaald. Zijn uitspraken bieden in ieder geval voer voor discussie. Wat te denken van ‘Met mensen die alleen binnen de gebaande paden kunnen denken, behaal je nooit uitmuntende resultaten’ en ‘Willen jullie dat op je grafsteen staat: “Hij bleef altijd binnen het afgesproken budget”?’

Over gedragsverandering in organisaties

In ‘Alice in Wonderland’, het wereldberoemde verhaal van Lewis Carroll, komt een scène voor waarin een aantal personages uit het boek drijfnat worden doordat ze in een meertje vallen. Om droog te worden, stelt het karakter van de Dodo voor een wedstrijd te houden. Iedereen moet rond het meertje rennen totdat ze droog zijn en daarbij maakt het niet uit waar ze starten, hoe ze lopen en hoever ze gaan. Niemand houdt bij hoever de deelnemers gerend hebben of hoelang. Als ze na een tijdje aan de Dodo vragen wie gewonnen heeft, antwoordt deze na lang nadenken: ‘Iedereen heeft gewonnen en iedereen krijgt een prijs.’ Dit noemt men in de psychotherapie het ‘dodo-effect’, het over-generaliseren van het effect van een therapie. Kortom, het maakt soms in wezen helemaal niet uit wat je doet of dat je wat doet, de aanwezigheid van een therapeut is al afdoende om tot een positief effect te komen.

Tegenspraak, hoe je beter wordt van dwarsliggers

Een opvallende afwezige in de longlist voor managementboek van het jaar 2016 was Tegenspraak van Peter van Lonkhuyzen. In mijn ogen zeer ten onterechte, want Van Lonkhuyzen bespreekt een van de belangrijkste vaardigheden voor managers van dit moment, het omgaan met tegenspraak. En dat op een, zoals je van een journalist mag verwachten, toegankelijke en onderhoudende manier. Voor mij het belangrijkste managementboek van 2016.

Over gedragsverandering in organisaties

‘We weten waarom projecten mislukken, we weten ook hoe we dat in de toekomst kunnen voorkomen, waarom komt er dan geen eind aan de mislukkingen?’ Dit is in essentie de gedachte van de paradox van Cobb. De paradox komt voort uit een vraag die Martin Cobb in 1995 stelde tijdens een vergadering van het Canadese secretariaat van de Treasury Board, waarbij overschrijdingen bij grote projecten ter sprake werden gebracht. Cobb was hiervan toentertijd CIO (Chief Information Officer). De Treasury Board is de enige wettelijke overheidsinstantie in Canada die zich bezighoudt met onderwerpen als accountability, ethiek, controlling en financieel management en valt rechtstreeks onder het kabinet. De Board bestaat in ieder geval uit de minister van Financiën, terwijl ook diverse andere ministers deel uitmaken van dit gezaghebbende comité. De uitspraak van Cobb leidde tot veel discussie en wordt nog steeds regelmatig aangehaald als weer eens een groot project te laat, te duur of met slechte kwaliteit wordt opgeleverd. Waarom blijkt de controle op grote projecten vaak niet meer dan een ‘wassen neus’ te zijn, ondanks allerlei moderne hulpmiddelen en technieken?

Dit is een origineel persbericht

Bijna dagelijks worden we geconfronteerd met wantoestanden binnen organisaties. Van de fraude met emissiegegevens bij Volkswagen tot de teloorgang bij Imtech. Managers laten zich vaak verleiden tot gedrag dat vooral het eigenbelang dient, maar tegelijkertijd het belang schaadt van medewerkers, klanten en de organisatie.

Waar het adviesvak en de managementliteratuur vaak om dergelijke problemen heen draaien, wordt in het boek Het dodo-effect van Gyuri Vergouw de koe bij de horens gevat. Het boek gaat dieper in op weinig besproken onderwerpen als jaloezie en rouwverwerking op de werkplek, incompetentie van managers, egotripperij en graaigedrag. Vaak herkenbaar, soms pijnlijk, af en toe hilarisch, maar gelukkig ook met oplossingen vanuit de dagelijkse praktijk. Het dodo-effect is gebaseerd op 25 jaar advies ervaring en jarenlang onderzoek en publiceren over managementvraagstukken. Vergouw selecteerde gedrag dat bijna dagelijks voorkomt, maar in de managementliteratuur zelden aan bod komt.

Verkorte inhoudsopgave

1. De Hofhouding

2. Oorlog en Vrede

3. De Onzichtbare Organisatie

4. Trots en Vooroordeel

Over de auteur: Gyuri Vergouw is econoom en heeft een zeer uiteenlopende loopbaan, bekend als professor Penalty, organisator van het NK Luchtgitaar, (cultureel) ondernemer en bestuurder/ toezichthouder. Hij is al ruim 25 jaar actief als adviseur en ontving de Professionaliseringsprijs van de Vrije Universiteit voor zijn blijvende bijdrage aan het Nederlandse adviesvak. Hij is auteur van diverse bestsellers op het gebied van management en sport: onder andere De Strafschop (2000), Commitment (2013) en Bondscoach! (2014).

Quote ‘Mensen zijn vreemde wezens, maar we lijken onszelf in gekte en irrationaliteit te overtreffen als we samenkomen in organisaties’, aldus Vergouw. ‘Terwijl wereldwijd wordt gezocht naar oprecht leiderschap, zien we in de media regelmatig dat leiders en managers er vooral op zijn gericht de eigen positie te versterken. Dat leidt tot zowel bewust als onbewust afwijkend gedrag dat ons blijft verbazen. Soms met positieve, maar helaas vaker met grote negatieve gevolgen voor organisaties en de medewerkers.’

Bestelinformatie: isbn 97890244038514 | 184 pagina’s | paperback en gratis-ebook| € 20,00

Lees meer over gedragsverandering in mijn boek ‘Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties’. U kunt het boek hier bestellen: Managementboek, Bol.com en Boom/Nelissen of bij de beter gesorteerde boekhandel.

Wat zien we in de dagelijkse praktijk aan concrete voorbeelden die ons kunnen helpen bij het voortijdig duiden van dergelijk excessief gedrag, waardoor we het in de toekomst kunnen indammen? Ik geef hier een selectie van zeven veelvoorkomende en zichtbare gedragingen. Dit is het afsluitende derde deel van de serie over zonnekoningengedrag, het eerste hoofdstuk (van 17) uit mijn boek ‘ Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties’. 

Over gedragsverandering in organisaties

Aan zonnekoningengedrag kleeft een negatief imago, waarbij machtsmisbruik, corruptie, leugens en fraude de boventoon voeren. Waar komt dit vreemde gedrag vandaan en is het altijd en per definitie schadelijk voor organisaties? Zijn er signalen dat zonnekoningengedrag naar de verkeerde kant doorslaat en valt dit te voorkomen? Deel 2 van een serie van 3 over het eerste hoofdstuk als voorpublicatie van mijn nieuwe boek ‘ Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties’.

Een vermaard auteur op het gebied van afwijkend gedrag van (top) managers is Manfred Kets de Vries, die met een op de psychoanalytische theorie gebaseerde benadering organisaties en hun leiders diagnosticeert. Daarbij bespreekt hij zaken als neurotisch gedrag, machtsverslaving en egocentrisme van managers. In diverse publicaties, waaronder ‘Organisaties op de divan’, identificeert hij vijf groepen van topmanagers met een problematische geaardheid die hij in relatie brengt met het falen van de onder hun hoede staande organisaties. Het woord zonnekoning wordt door Kets de Vries niet gebruikt. Toch biedt zijn indeling in vijf groepen, hier kort beschreven, voldoende aanknopingspunten om tot een nadere duiding hiervan te kunnen komen.

Bondscoach coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders

De communicatieproblemen binnen Ajax hebben de afgelopen dagen een opmerkelijk vervolg gekregen. Assistent-bondscoach en voormalig topvoetballer Marco van Basten valt leermeester Johan Cruijff plots keihard af. De ‘fluwelen revolutie’ van enkele jaren geleden wordt vergeleken met ‘De Fabeltjeskrant’. Hoe komt het toch dat voetballers altijd gelijk willen hebben en gelijk denken te hebben? Iets wat overigens gedeeld wordt met veel fans. Het wordt in mijn optiek veroorzaakt door een combinatie van vier factoren.